TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ

Kanun bazen idari işlemin sebebini açıkça göstermiş olabilir. Bu takdirde yapılan işlemin kanunda belirtilen sebebe dayanması ve kararda açıkça gösterilmesi gerekir. Kimi durumlarda ise, hukuk kuralları sebep de dahil, işlemin tüm unsurlarını belirlemiş ve bu hususta hareket serbestisi tanımamış olabilir.[887] “Bağlı yetki” denen bu gibi ve işlemin sebebinin açıkça gösterildiği hâllerde, bu gereğe uyulmaması işlemi sebep yönünden sakatlar. AYİM disiplin cezası saymadığı idari uyarı yazılarında ise savunma alınmasına gerek görmemektedir[883]. Bir iptal davasında yetki; yer, zaman, kişi ve konu olmak üzere dört bakımdan incelenebilir. Yetki unsurunda sakatlık halleri yetki ve fonksiyon gaspı ile yetki tecavüzü olarak ortaya çıkar. Yetki tecavüzü işlemin yer, zaman ve konu bakımından sakatlık hallerini kapsar. Bu açıklamalar çerçevesinde, idari itiraz durumunda, itirazı inceleyen makam ilk cezayı kaldırma yetkisine sahipse, ilk cezayı verenin denetimi ve baskısı adlında değilse, yapılan idari başvuru yolunun etkili bir başvuru yolu olduğu kabul edilmelidir. Ayrıca AYİM, YAŞ kararıyla TSK’dan  çıkarma işleminin tamamlandığını, üçlü kararnamenin bağlı yetki gereği usulü bir işlem olarak tesis edildiğini vurgulamaktadır[712]. AYİM Başkanlar Kurulu, başkan, daire başkanları ve  her  dairenin  en  kıdemli  birer üyesinden oluşur.

Maddesinin askeri kabahat olduğunu belirtmekte, 477 SK’nın 56. Maddesinin nöbet yerini terk ve başka surette nöbet talimatına aykırı hareket edenlerin bu fiillerinden dolayı hizmet aksamış veya maddi zarar doğmamışsa uygulanacağını, hizmet aksamış veya maddi zarar doğmuş ise AsCK’nun 136/1-C. Maddesinin uygulanması gerektiğini, ancak AsCK’nun 136/1-C. Ancak, 4551 SK’la yapılan değişiklik sonrası maddede düzenlenen suçun cezası “iki seneye kadar hapis” olduğundan askeri kabahat olduğunu savunmak artık mümkün değildir. Somut olayda davacı,  görevini her koşul altında büyük bir gayret ve başarı ile yerine getirdiğini, ancak 1985 yılında görev yaptığı A… Askerlik Şubesi Başkanlığı görevi esnasında E… Askerlik Dairesi Başkanı Per.Yb.Z.Y. Disiplin cezalarında amaç unsuru yönünden sakatlık hali, ancak disiplin amirinin haksız yere kasten ceza vermesi halinde gerçekleşebilir.

Bu suç sadece bu iki hareketten birinin yapılması ile oluşur. Maddesine göre cezalandırılabilmesi için sayılan bu seçimlik hareketlerin yapılmasına rağmen hizmetin aksamamış veya maddi bir zararın doğmamış olması gerekmektedir. Şayet maddi bir zarar doğmuş veya hizmet aksamış ise, AsCK’nun 136/1-C. “Bir kaçmaya kalkışmayı doğru olarak haber alıp da kaçmanın önü alınabilecek bir zamanda bunu amirine haber vermeyenler kaçma olmuş ise 7 günden 2 aya kadar oda hapsi cezası ile cezalandırılırlar” (477 SK m.51). Failin savunma amaçlı olarak doğru olmayan sözler söylemesi veya savunma yapmaktan kaçınması suç teşkil etmeyen, savunma hakkına ait olan fiillerdir. Gerek yargılama aşamasında gerekse disiplin amirince gerçekleştirilen soruşturma safhasında sorulan sorulara cevap vermek fail için bir askeri hizmet sayılmaz[116]. Maddesi, her askerde bulunması gereken ahlaki ve manevi vasıfları saymış, bunlardan bir tanesinin de “iyi ahlak sahibi olmak” olduğuna işaret etmiştir. İyi ahlak sahibi olmak, birçok meziyet ve üstün vasıflar yanında “yalancılıktan kaçınmayı” zorunlu kılar. Kanun, kendisinden doğru­luk beklenen bir kimsenin bu niteliğini özellikle hizmette esirgemiş olması­nı, disiplini bozan bir fiil olarak telakki etmiş ve disiplin cezası ile ceza­landırmıştır[110].

Madununu kasten itip kakan, döven, veya sair suretlerle cismen eza verecek veya sıhhatini bozacak hallerde bulunan veyahut tazip maksadiyle madunun hizmetini lüzumsuz yere güçleştiren veya onun diğer askerler tarafından tazip edilmesine veya suimuamelede bulunulmasına müsamaha eden amir veya mafevk iki seneye kadar hapsolunur. [513] Aksoy/Türkiye 18 Aralık 1996 tarihli kararda bu şekilde Filistin askısı uygulanmasının işkence niteliğinde olduğu kabul edildi. Askerler karakol, karakol nöbetçisi, devriye, nakliyat muhafazası hizmetlerinde veya asayişi temin için görevlendirildiklerinde aşağıda gösterilen hallerde silah kullanmaya yetkilidirler. [496] Ömer İzgi, – Zafer Gören, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Yorumu, C.I, Ankara, TBMM Yayını, 2002, s.222 vd.; İbrahim Kaboğlu, Özgürlükler Hukuku, İstanbul, Afa yayınları, 1993, s.142; Halil Kalabalık,; İnsan hakları Hukuku, İstanbul, Değişim Yayınevi, 2004, s.287 vd. [230] Madde 16 – Yüksek Disiplin Kurulu, Harp Okulu Komutanının başkanlığında; dekan, öğrenci alay komutanı, kurmay başkanı ve disiplin subayından oluşur. [204] Kademe ilerlemesi; Memurun görev ve rütbesinde değişiklik olmadan belli bir hizmet süresini doldurması ve olumlu sicil alması durumunda aylık bakımından yaptığı yatay ilerlemedir (Akyılmaz, s.383). [161] Liselerden yukarı okul, yüksek okul ve üniversitelerde okuyan askeri öğrenciler bu suçun faili olabilirlerse de, lise, ortaokul ve eşidi okullar askeri öğrencileri bu suçun faili olamazlar (Koçyiğit, s.138). [148] “Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran cezalandırılır” (TCK m.125). [20]   Aynı yöndeki astsubaylara yönelik düzenleme 94. Mahkemenin Başkanı, Başsavcı ve daire başkanları  hakim  sınıfından  olanlar  arasından  rütbe  ve  kıdem  sırasına  göre  atanırlar. Çatışmanın varlığı tespit edildikten sonra karşımıza yeni bir sorun çıkmaktadır. O da çatışmanın Anayasa – Sözleşme çatışması mı yoksa yasa – Sözleşme çatışması mı olduğudur.

• BAŞKAN – Efendim, bütün konuşmalarıdikkatle dinledim.
• Mühürlenen yeterli sayıda liste oy kabinlerine konulur.
• Bakın, işin, tehlikeli, tekelleşmeninboyutlarını söylüyorum; bugün “hükümetdüşüyor” diye yazar ya da bir kriz haberiyayınlar, kâğıtların fiyatınıdüşürür, toplar onu; yarın moral vericibir haberle kâğıtların fiyatı yükselir,vurur.

Yine Anayasada yer alan ve temel hak ve özgürlüklerle ilgili olan istisnaların bir çoğunda “askerlik hizmeti” yer almıştır. Askerlik hizmetinin kendine özgü koşulları, özellikle ceza ve disiplin hukukunda, genel hükümlerden ayrılmayı gerektirmiştir. Askerlik hizmetinin gerekleri gözetilerek hem idari hem de ceza hukuku alanında özel yasalar yürürlüğe konulmuş,  bununla da yetinilmemiş, askeri suçlar, disiplin suçları  ve idari işlemlerle ilgili  özel görevli askeri mahkemeler kurulmuştur. Sanal kumar, bahis, şans ve talih oyunları olarak tabir edilen oyunlar internet web paribahis, sosyal medya uygulamaları, android ve ios cep telefonu aracılığıyla oynatılabilmektedir. Kimlik tespiti gerektirmediğinden anonim olarak yapılabilen bu tür işlemlerle ilgili olarak bazı miktar sınırlamaları mevcuttur. Kendilerine sunulan bonus, hediye, kredi gibi vaatlere kanan kullanıcılar da kredi kartıyla ödeme yaptılarsa bankalara charge back, ters ibraz, harcama itirazında bulunmakta ama bankalar yapılan bu işlemleri genelde 3d ile yapıldığından bahisle reddetmektedirler. Banka havalesi veya eft ile yapılan işlemlerde de kullanıcıların karşısına çoğu zaman gerçek internet sitesi sahipleri yerine sahte nüfus cüzdanlarıyla açılmış banka hesapları veya işsiz, ekonomik durumu iyi olmayan kişiler çıkmaktadır. Mastercard ve Visa kuralları gereği olayın özelliğine göre 540 güne kadar bu itiraz süresi uzayabildiğinden kullanıcılar aradan uzun süre geçse de bu yöntemi denemektedirler. İşlemin 3d olması, kredi kartı borcu ekstresine itiraz edilmemesi, kredi kartı borcunun ödenerek kredi kartı limitinin açılarak tekrar harcanması gibi durumlarda bankalara genelde bu talepleri reddetmektedirler.Milli Piyango İdaresi, sanal ortamda oyun oynatan bir sitenin karartılması istemiyle yargıya başvurdu. 30 sitenin daha engellenmesi için de rapor hazırlandı. Kanaatimizce AYİM’nin, Sözleşmenin iç hukuktaki yeri ve değeri konusundaki tespitleri yerinde olmakla birlikte, norm çatışmasının Anayasa- AİHS çatışması olduğu yönündeki tespiti yerinde değildir. Kararda bu konuda kendi içinde de çelişki içerisindedir.

BAŞKAN – Sayın milletvekilleri, maddeleregeçilmesini oylamadan önce, İçtüzüğümüzegöre bir yoklama talebi vardır; yoklama talebindebulunan arkadaşların burada olup olmadıklarınıdeğerlendireceğim. MURAT BAŞESGİOĞLU (Kastamonu) – SayınBaşkanım, Sayın Bakan, Sayın Keçeciler’inkonuşması üzerine söz aldı; sözalış maksadı da, Grup adına mı,Hükümet adına mı, belli olmadı;ama, Sayın Kazan bunu sık sık yapıyor,henüz daha Grup Başkanvekilliğindeki alışkanlığındankurtulamamış; fakat, son cümlesini şiddetlereddediyoruz ve geri almasını talep ediyoruz. MEHMET KEÇECİLER (Devamla) – Buiktidarın suçları örtmek amacıylakurulduğunu da biliyoruz, ama örtemeyeceksiniz beyler.Bakın buradan ifade ediyorum… Çok kısa ve İçtüzüğün69 uncu maddesini işletme gereği doğurmayacak biçimde,Sayın Keçeciler, buyurun. BAŞKAN – Efendim, bütün konuşmalarıdikkatle dinledim. Sayın Keçeciler düzeltmeyapmadan, benim, algıladığımıaçıklamam doğru olmayacak. BAŞKAN – Efendim, sataşma anlamındadeğil, benim de kanaatim, bir düzeltme ihtiyacıvar; çünkü, kendisine başka bir sözatfedildi. Onun için, çok kısa olmak üzere,Sayın Keçeciler, buyurun. Değerli arkadaşlarım, geçmişiktidarların icraatlarını şöylebir gözden geçirecek olursak, hemen, hepiniz teslimedersiniz ki, geçmişte, iktidarlar, memurlarımızave onların emeklilerine, işçilerimize sıfırzam öngörmüşlerdir. Tansu Çiller Hükümeti dönemindeçıkarılan 3911 ve 3990 sayılıYetki Kanunları da, Anayasa Mahkemesince iptal edilmiştir. Turgut Özal Hükümeti dönemindeçıkarılan 3479 sayılı YetkiKanunu, 1988 yılında, Anayasa Mahkemesi tarafındaniptal edilmiştir. HAYRETTİN DİLEKCAN (Devamla) – Dahaönce, biz muhalefet sıralarında otururken,iktidara rağmen, iktidara yardımcı olmak amacıylakanun çıkardık; muhalefetin güzel örneğinide biz verdik.

Unutulma hakkı, kişinin geçmişte yaşadığı bir olaya ilişkin haber, ses, fotoğraf, görüntü veya video kaydının internet üzerinde yapılan yayınlar vasıtasıyla kamuoyuna yansıması oluşan mağduriyetin giderilmesini amaçlamaktadır. Unutulma hakkı, geçmişte yaşanan bir olayın üzerinden uzun bir süre geçmesi nedeniyle güncelliğini yitiren haber, video, görsel veya diğer içeriklerin kaldırılması, internet web sitesinin URL’sine erişimin engellenmesi suretiyle temin edilir. Geçmişin silinmesi, bireyin arama motorlarında adeta sürekli sabıkalı görünmesini engeller. Örneğin, bir suç nedeniyle ceza mahkumiyetine uğrayıp cezasını da infaz ettikten sonra, yaşanan olayın güncelliği kalmadığı halde internet ortamında işlediği suça dair haberler gözüken kişi, unutulma hakkı çerçevesinde bu haberlerin kaldırılmasını veya haberlere erişimin engellenmesini isteyebilir. Mevzuatımız uyarınca, otel, pansiyon, lokanta ve bar gibi işletmeler, umuma açık istirahat ve eğlence yerleri sınıfında yer alır. Umuma açık istirahat yerleri, kişilerin tek tek veya toplu olarak eğlenmesi ve konaklaması için açılan yerlerdir. Bu işletmeler bakımından da Yönetmelik’te belirtilen şartların sağlanması zorunludur.

Madde 17 – Genel Kurul, Yönetim Kurulu veya Denetim Kurulunun gerekli gördüğü hallerde veya Dernek asıl üyelerinden beşte birinin yazılı başvurusu üzerine, Yönetim Kurulunca otuz gün içinde olağanüstü toplantıya çağrılır. Yönetim Kurulu, Genel Kurulu toplantıya çağırmazsa veya otuz gün içinde Olağanüstü Genel Kurulu toplamazsa bu istekte bulunanların İstanbul Sulh Hukuk Yargıcına başvurma hakkı doğar. Sonuç olarak askeri disiplin hukuku, yeni Anayasa değişiklikleri, AİHS hükümleri ve AİHM kararları dikkate alınarak yeniden tek bir kanun çatısı altında düzenlenmeli, disiplin hukuku sadece mevzuat bazında değil tüm bileşenleriyle yeniden düzenlenmeli, günün koşullarına uygun çağdaş bir görünüme kavuşturulmalıdır. AYİM bir çok kararında; idari uyarı yazılarının, uyarı cezası olarak kayıtlara geçirilmesini,[895]  yine ceza verildiğine dair hiçbir kayıt bulunmamasına rağmen kayıtlarda görünen cezaları, sebep unsuru yönünden yok hükmünde saymaktadır[896]. AYİM kararlarında yetki gasbı, fonksiyon gasbı ve kanuna ve hukuka açık aykırılık halleri genel olarak yokluk sebebi sayılmaktadır[844]. Bazı kararlarda ise yetki gasbının yanında, yetki tecavüzlerinin de yokluk sebebi olduğu belirtilmiştir[845]. Kanaatimizce bu olaydaki eylem de disiplin tecavüzü kabul edilemez. Çünkü Bilgi Edinme Kuruluna müracaat edebilmenin ön şartı önce kendi kurumunuzun talebinizi reddetmesidir. Davacı bunu ispat maksadıyla bu belgeyi eklemek zorundadır. Ayrıca kurumun red yazısındaki ifadelerin (sicillerin incelettirilemeyeceği) askeri sırla uzaktan yakından ilgisi olmadığı gibi, kurumla ilgili değil doğrudan davacıyla ilgilidir.

Dairelerde  kararlar  oy  çokluğuyla  verilir ( m.14). Anayasanın 26.maddesine göre, düşünce ve kanaatler söz, yazı, resim ve başka yollarla tek başına veya toplu olarak açıklanabilir ve yayılabilir. Bu hürriyet resmi makamların müdahalesi olmaksızın haber veya fikir almak ya da vermek serbestliğini, muhataba ulaşmasını ve dinlenilme hakkını da kapsar. Ancak, bu hak ve hürriyet, radyo, televizyon, sinema ve benzeri yollarla yapılan yayımların izin sistemine bağlanmasına engel değildir. Kezâ, haber ve düşünceleri yayma araçlarının kullanılmasına ilişkin düzenleyici işlemler, bunların yayımını engellememek kaydıyla, düşünceyi açıklama ve yayma hürriyetinin sınırlanması sayılmaz (m.26/III).

Uyarı, izinsizlik ve aylık kesilmesi cezalarının infaz şekilleri dikkate alındığında, bunların AİHS’nin 3. Maddesini ihlal edici bir yönü bulunmadığı hemen anlaşılmaktadır. Diğer cezalar ve yürürlükten kalkmış olmakla birlikte Katıksız hapis cezası yönünden ise konuyu irdelemek gerekir. AİHS bakımından insanlık dışı muamele doktrinde, Sözleşmenin amacına göre, “uygulandığı insanın bedensel dokunulmazlığına önemli müdahaleler oluşturan bütün hareketler” olarak değerlendirilmektedir.[520] Mahkeme, insanlık dışı muamele bakımından da asgari ağırlık düzeyine ulaşma ölçütünü kullanmaktadır. Yine özel hayatın gizliliği, düşünce ve ifade özgürlüğü ve ifade özgürlüğünün ; milli güvenlik, toprak bütünlüğü ve kamu düzenini sağlamaya yönelik olarak sınırlandırılabileceği belirtilmiş, dernek kurma ve toplantı özgürlüğü bakımından silahlı kuvvetler personeline sınırlamalar getirilebileceği, savaş ve olağan üstü hallerde 2,3, 4.maddenin 1.fıkrası ve 7. Madde hariç olmak üzere temel hak ve özgürlüklerin askıya alınabileceği düzenlenmiştir.